ZPiSdN w Zawierciu

FUNDACJA “Żyć na nowo”

działająca przy Zakładzie Poprawczym
i Schronisku dla Nieletnich w Zawierciu

Wpisana została do Krajowego Rejestru Sądowego KRS 0000329776
NIP 6492252560
REGON 241200420
Nr konta 90 1050 1591 1000 0023 4158 5863

Adres e-mali:
fundacjazycnanowo@zawiercie.zpisdn.gov.pl

W dniu 6 marca 2009 roku trzech fundatorów podpisało akt notarialny ustanawiający fundację „Żyć na nowo”, a osobowość prawną uzyskała 15 maja 2009 r.
Nadrzędnym celem naszej Fundacji wynikającym ze Statutu jest prowadzenie działalności społecznie użytecznej w sferze zadań publicznych wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności, a w szczególności na rzecz dziewcząt przebywających i opuszczających zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich.

Celem Fundacji jest:
• pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz
wyrównywania szans tych rodzin i osób,
• działalność charytatywna,
• promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych
zwolnieniem z pracy,
• nauka, edukacja, oświata i wychowanie,
• krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży,
• kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji,
• upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,
• porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie patologiom społecznym,
promocja i organizacja wolontariatu.

***

PROJEKT

"HISTORIA PRZYDROŻNYCH KAPLICZEK NA JURAJSKICH WZGÓRZACH"

Nasz projekt został częściowo zrealizowany, niestety nie mamy pieniędzy aby wydać album. Dlatego
zorganizowaliśmy zrzutkę celem której jest wydanie albumu "KAPLICZKI ZIEMI ZAWIERCIAŃSKIEJ I MYSZKOWSKIEJ", który może zostać wydany również dzięki Twojej pomocy.

W listopadzie rozpoczynamy realizację kolejnego projektu "Historia przydrożnych kapliczek na jurajskich wzgórzach". Przydrożne kapliczki idealnie wpisały się w piękno krajobrazu Polski i stały się trwałym elementem tego krajobrazu. Możemy znaleźć je w zasadzie wszędzie; na skrzyżowaniach dróg, na polach, na leśnych drogach, na wsiach.

Stały się symbolem wiary naszych przodków, elementem ich kultury i wierności tradycji. Są najwierniejszymi świadkami wielu znaczących wydarzeń historycznych. Przydrożna kapliczka czy krzyż to nie tylko element folkloru, ciekawostka, czasami zabytek kultury. To cząstka naszej historii, tej naznaczonej miłością do ojczyzny, trudem, znojem codziennego życia i wielką wiarą wielu pokoleń. Kapliczki oprócz tego, że były drogowskazem w wyborze właściwego kierunku czy właściwej drogi życiowej, wpływały na rytm życia codziennego, to przede wszystkim dawały ludziom nadzieję, chroniły przed niebezpieczeństwami a równocześnie utwierdzały w wierze, bo zachęcały przechodniów do modlitwy. Stanowią bezcenne bogactwo, dlatego mijając je, winniśmy się zatrzymać na chwilę i zadumać się nad swoim życiem, ludzkim przemijaniem.

Zajęcia realizowane w ramach projektu, Historia przydrożnych kapliczek na jurajskich wzgórzach" spełniają zarówno funkcję wychowawczą (pogłębiają patriotyzm, pobudzają refleksję, ugruntowują poczucie tożsamości narodowej), jak i kształcącą (rozwijają zainteresowania historią, aktywizują wychowanki). Wiedza o dziejach regionu umożliwia ukształtowanie u dziewcząt przekonania o potrzebie ochrony naturalnego środowiska, dostrzeganie jego piękna i tradycji kulturowych. Popularyzowanie tematyki regionalnej w szkole, pozwoli nam na wszechstronne realizowanie celów nauczania, oraz możliwość wykorzystania różnorodnych metod pracy, jak: stawianie i rozwiązywanie problemu, wycieczki, wystawki. Wszystkie metody wychowawcze, pozwolą na lepszą obserwację zespołu oraz stwierdzenie czy nieletnie są gotowe do wykonywania powierzonych zadań.

Podczas realizacji projektu dziewczęta poznają tradycję regionu, będą miały możliwości skorzystania z różnych źródeł, takich jak kroniki, czasopisma lokalne i informacje od społeczności zamieszkującej dany teren. Po realizacji projektu wychowanki lepiej poznają historię regionu a zdobytą wiedzę teoretyczną i praktyczną mogą wykorzystać do wykonania różnych prac. Poprzez realizację zadań Placówka stanie się inicjatorem, dzięki którym poznanie dziedzictwa kulturowego regionu ułatwi młodemu pokoleniu wzajemne kontakty z innymi ludźmi, pozwoli na integrację w danym środowisku, da poczucie więzi społecznej oraz utwierdzi w przekonaniu, że podjęte działania mogą przynieść zamierzony efekt. W realizację projektu zaangażowanych zostanie 12-15 wychowanek. W ramach zadania przygotowana zostanie obszerna dokumentacja fotograficzna kapliczek przydrożnych na terenie Jury oraz mapa geodezyjna terenu z oznaczeniem tych obiektów.

W następnej kolejności przeprowadzi się szereg prac porządkowo - gospodarczych wokół nich oraz prac remontowych kapliczek zaniedbanych czy zupełnie zapomnianych. W trakcie wykonywania zadań objętych projektem przewiduje się zebranie w terenie najważniejszych informacji o wydarzeniach historycznych, które miały miejsce w pobliżu kapliczek, pozyskanych od najstarszych mieszkańców oraz z dokumentów historycznych, kronik.

Na zakończenie projektu wydana zostanie książka (album) podsumowująca realizację tego projektu. Naszym duchowym przewodnikiem pomagającym w realizacji przedsięwzięcia jest ks. Jan Lisiecki.

***

RODZICIELSTWO - CZY JESTEŚMY NA TO GOTOWI ?

Projekt skierowany został do 50 wychowanków zakładów poprawczych. Udział w nim wzięło 20 dziewcząt oraz 30 chłopców z trzech placówek. Celem przedsięwzięcia było zwiększenie szans uczestników na powrót do uczestnictwa w życiu społecznym oraz wyposażenie ich w odpowiednią wiedzę i kompetencje.

Projekt polegał na zorganizowaniu cyklu szkoleń teoretycznych z zakresu świadomego planowania rodziny i sprawowania opieki nad niemowlęciem, aby adresaci nabyli odpowiednich, praktycznych umiejętności, wzięli udział w symulacji rodzicielstwa. W tym celu każdy zespół biorący udział w projekcie zaopatrzony został w fantom - interaktywny manekin niemowlęcia, który w czasie zadania symulował zachowanie noworodka.

Swoje doświadczenie z zakresu sprawowania opieki nad "dzieckiem" młodzież wykorzystała do stworzenia niniejszej publikacji edukacyjnej. Zadanie "Rodzicielstwo - Czy jesteśmy na to gotowi?" realizowane było przez Fundację "Żyć na nowo" działającą przy Zakładzie Poprawczym i Schronisku dla Nieletnich w Zawierciu.

W imieniu Fundacji "Żyć na nowo" składam serdeczne podziękowania dla osób i instytucji, które udzieliły wsparcia rzeczowego lub osobowego przy realizacji projektu:

- Centrum Rozwoju Lokalnego w Zawierciu, które wsparło nas swoim doświadczeniem.

- Dyrekcji i pracownikom Zakładów Poprawczych i Schronisk dla Nieletnich w Pszczynie, Raciborzu i Zawierciu.

- Dyrekcji i pracownikom Miejskiego Ośrodka PomocySpołecznej w Zawierciu.

- Dyrekcji i personelowi Szpitala Powiatowego w Zawierciu.

- Szkole Podstawowej nr 7 w Zawierciu.

- Komisowi Dziecięcemu przy ulicy Zegadłowicza 9 w Zawierciu.

- Wolontariuszom, którzy bezpośrednio opiekowali się grupami młodzieży: Dorocie Ajdukiewicz, Agnieszce Biber, Rafałowi Dziwińskiemu.

- Osobom współpracującym z fundacją "Żyć na nowo": Jadwidze Góralczyk, Małgorzacie Leśniak, Anecie Grzegorczyk, Joannie Pelińskiej, Arturowi Mychowi i Robertowi Kleszczowi.

- Młodzieży placówek, które były beneficjentami projektu, za wkład w realizację zadania: fabułę, dialogi i inne pomysły.

W szczególności Wiktorii Żygadło oraz Bartłomiejowi Kowalikowi, którzy udzielili swojego wizerunku głównym bohaterom komiksu.

***

Projekt

"Międzypokoleniowa współpraca na rzecz przywracania pamięci o poległych żołnierzach z okresu I wojny światowej"

dofinansowany ze środków programu "Działaj lokalnie IX" Polsko - Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanej przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Ośrodka Działaj Lokalnie w Zawierciu - Centrum Inicjatyw Lokalnych.


Adresatem zadania były wychowanki przebywające aktualnie w ZPiSdN w Zawierciu oraz członkowie Klubu Pasjonatów Historii Lokalnej działającego przy MOK w Porębie. Głównym założeniem projektu było zainteresowanie i przywrócenie świadomości mieszkańców Poręby o istnieniu na terenie ich miasta samodzielnego cmentarza wojennego z okresu I wojny światowej, a także cmentarza ewangelickiego oraz przypomnienie o działaniach wojennych prowadzonych w tym regionie.

Do czasów współczesnych po obu obiektach nie zachował się żaden fizyczny ślad. Realizacja tego wyjątkowego projektu zakładała szeroką międzypokoleniową współpracę podopiecznych placówki z seniorami: członkami KPHL i społecznością Poręby.

Celem naszym było zaktywizowanie mieszkańców miasta i okolic w pogłębianiu wiedzy historycznej o regionie. Realizując projekt wychowanki placówki miały możliwość poznania historii tego regionu z uwzględnieniem przebiegu walk Wielkiej Wojny, zainteresować się jej tematyką oraz wykazać się pomocą w przywracaniu tożsamości 171 żołnierzom armii austriacko-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, spoczywającym na nieistniejącym cmentarzu wojennym, mieszczącym się w obrębie obecnego cmentarza parafialnego w Porębie.

Działania realizowane w ramach projektu oraz uczestnictwo w wielu prelekcjach historycznych organizowanych przez KPHL, dotyczących działań wojennych w latach 1914-1915 w okolicach Poręby, skłoniły również dziewczęta do zdobywania wiedzy dodatkowej z tego okresu. Zaangażowanie się wychowanek w ochronę, prace porządkowe, pomoc przy wyborze informacji z dostępnych źródeł archiwalnych i historycznych oraz współpracę przy wyborze dokumentacji fotograficznej, miało ciekawy aspekt resocjalizacyjny.

Pragnęliśmy pokazać społeczności lokalnej, że nasze dziewczęta są otwarte na szeroką współpracę i nie po raz pierwszy systematycznie angażują się w życie regionu. Zajęcia realizowane w ramach projektu spełniały zarówno funkcję wychowawczą (pogłębiają patriotyzm, pobudzają refleksję, ugruntowują poczucie tożsamości narodowej), jak i kształcącą (rozwijają zainteresowania historią, aktywizują wychowanki). Wiedza o dziejach regionu pozwoliła na wszechstronne realizowanie celów nauczania.

Wspólne działania dziewcząt oraz seniorów przyczyniły się do zbudowania prawidłowych relacji pomiędzy współpracującymi ze sobą osobami. Zauważalne było zacieranie się różnic międzypokoleniowych, wzbudziły się pozytywne emocje. Wychowanki realizujące projekt zostały dowartościowane poprzez uznanie środowiska lokalnego.

Realizacja projektu pozwoliła również na zintegrowanie społeczności lokalnej, przyniosła mieszkańcom określone korzyści, a młodzież zachęciła do podejmowania kolejnych inicjatyw i wyzwań. Podczas uroczystości odsłonięcia tablic pamiątkowych z udziałem wielu gości, mieszkańców, przedstawicieli władz samorządowych i powiatowych, wychowanki realizujące projekt zaprezentowały widowisko historyczne, podczas którego zaprezentowały własną twórczość literacką, opracowaną specjalnie na to wydarzenie.

Projekt "Międzypokoleniowa współpraca na rzecz przywracania pamięci o poległych żołnierzach okresu I wojny światowej", pomógł przywrócić tożsamość bezimiennym żołnierzom spoczywającym na terenie miasta Poręba. Zakładał on dość szeroki odbiór społeczny, ponieważ potencjalnymi odbiorcami mogą być również przedstawiciele innych narodowości - rodacy oraz potomkowie walczących w I wojnie światowej żołnierzy armii austro - węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej.

Efekty naszych działań przedstawione zostały w broszurze podsumowującej projekt, która została wysłana do ambasad: Austrii, Niemiec i Rosji oraz wielu instytucji w kraju i za granicą.

***

Projekt
"Mogiła Zbiorowa Na Cmentarzu Żydowskim w Zawierciu - Miejsce Zbrodni Nazistowskich I Miejsce Pamięci"
- rozpisanym przez Fundację "Żyć Na Nowo"

Wychowanki naszej Placówki zaangażowane są w realizację dofinansowanego przez Prezydenta Miasta Zawiercie Projektu "Mogiła zbiorowa na cmentarzu żydowskim w Zawierciu - miejsce zbrodni nazistowskich i miejsce Pamięci", rozpisanym przez naszą Fundację "Żyć na nowo".

W ramach zadania, oprócz prac porządkowych na terenie cmentarza żydowskiego, dziewczęta wdrożone będą również do działań polegających na pomocy przy wyczyszczeniu i zabezpieczeniu pomnika upamiętniającego ofiary likwidacji getta w Zawierciu w 1943r oraz płyty na cmentarzu.

Planowane jest również wydanie broszury poświęconej historii Żydów zamieszkujących teren miasta Zawiercie. Projekt przyczyni się do zakorzenienia w świadomości młodzieży oraz mieszkańców Zawiercia przekonania o konieczności pielęgnowania tożsamości kulturowej mniejszości narodowej, jaką są Żydzi.

Odnowiony i zabezpieczony pomnik pozwoli na przetrwanie obiektu poświęconego pamięci Żydów z terenu Zawiercia, który może być odwiedzany przez rzesze turystów, pasjonatów historii, co na pewno powiększy grono odbiorców tego zadania. Broszura zostanie rozpropagowana na terenie miasta (szkoły, biblioteki, wydział promocji miasta Zawiercie).

Projekt ten będzie miał ogromny wkład w pielęgnowanie tożsamości kulturowej mniejszości narodowej, jaką są Żydzi, wśród wychowanek Placówki oraz mieszkańców miasta, a w szczególności pozwoli na:
- zwiększenie wiedzy wychowanek na temat historii Żydów polskich,
- kształtowanie właściwych postaw patriotycznych, społecznych, obywatelskich i etycznych,
- ozwijanie szacunku dla osób poległych za wolność swojego narodu.

***

„Gdy zostanę mamą będę kochać nad życie
– dojrzałe macierzyństwo w duchu Janusza Korczaka”.
09.10.2012r. do 11.12.2012r.

Agata Bartkowiak, Rafał Dziwiński - realizacja programu w placówce.


Program był realizowany dzięki fundacji "Po drugie" działającej przy ZPiSdN w Warszawie - Falenicy. W dniach 10-11.10.2012 roku w ramach programu 28 wychowanek brało udział w dwunastogodzinnym szkoleniu prowadzonym przez wykwalifikowaną położną, psycholog oraz pedagog. Zajęcia dotyczyły opieki nad noworodkiem, życia płodowego dziecka oraz sferą psychiczną matki i dziecka w okresie ciąży, połogu i pierwszych miesiącach życia małego człowieka. Wspólnie z kadrą uczestniczyły również w szkoleniu dotyczącym obsługi lalek - fantomów prowadzonym przez wychowawcę ZPiSdN w Falenicy oraz serwisanta firmy produkującej lalki.

Zadanie wychowanek polegało na sprawowaniu stałej opieki nad lalką przez trzy doby. Dotyczyło każdej wychowanki objętej programem. Lalka jest zaprogramowana tak aby swoim działaniem naśladować zachowanie noworodka. Głównym celem programu było uświadomienie wychowankom roli macierzyństwa oraz trudu jaki jest temu zadaniu przypisany. Dziewczęta chętnie podejmowały się sprawdzenia samych siebie czy są przygotowane do roli matki.
- 09-10.10.2012 - szkolenie prowadzone przez 5 osób oddelegowanych przez Fundację "Po Drugie". Przygotowanie sal konferencyjnych oraz wykładowych - wyposażenie w potrzebne sprzęty: dvd, projektor, Internet, tablice sucho ścieralne.
Zapewnienie zakwaterowania ora wyżywienia dla prowadzących szkolenie.

Sporządzenie dokumentacji dotyczącej przekazania fantomów oraz zabezpieczenie akcesoriów potrzebnych do ich prawidłowego działania w placówce.

Sporządzenie odpowiedniej dokumentacji do prawidłowego funkcjonowania programu wśród wychowanek.
- 12.10.2012 - 09.12.2012 - kontrola nad prawidłowym przebiegiem programu, programowanie poszczególnych etapów. W miarę konieczności przekształcanie grafików opieki nad lalkami.
- 09 - 10.12.2012 - zgromadzenie oraz sporządzenie stosownej dokumentacji potrzebnej do przekazania lalek.
- 11.12.2012 - Wyjazd do Warszawy - przekazanie lalek i stosownej dokumentacji.
- styczeń .2013 - przygotowanie sprawozdania z przebiegu programu oraz jego ewaluacji na posiedzenie Rady Placówki.
- luty 2013 - Przygotowanie opinii na temat opieki wychowanek nad lalkami oraz wniosków wynikających z przebiegu programu.

Ewaluacja projektu
"Gdy zostanę MAMĄ będę kochać nad życie
- dojrzałe macierzyństwo w duchu Janusza Korczaka"
realizowanego w Zakładzie Poprawczym i Schronisku dla Nieletnich w Zawierciu w 2012 roku

Ewaluacja wykonana w ramach projektu "Gdy zostanę MAMĄ…" prowadzonego w Zakładzie Poprawczym i Schronisku dla Nieletnich w Zawierciu pokazuje, że projekt przyniósł zakładane rezultaty.
Wychowanki poznały podstawowe zasady właściwego żywienia i pielęgnacji noworodka oraz postępowania w czasie ciąży. Zapoznały się także
z zagadnieniami z zakresu praw dziecka, a co niezwykle ważne, doszły do wniosku, że decyzja o macierzyństwie powinna być dobrze przemyślana. Część praktyczna projektu (opieka nad specjalną lalką/fantomem) pozwoliła uczestniczkom doświadczyć na "własnej skórze", że bycie mamą to zadanie wymagające odpowiedzialności, cierpliwości i poświęcenia. Wychowanki podsumowując zadanie napisały m.in.:
- dziecko to odpowiedzialność, teraz już wiem że wiąże się z dojrzałością i ustatkowaniem,
- teraz już wiem, że opieka nad dzieckiem to nie jest taka łatwa sprawa, choć wcześniej myślałam zupełnie inaczej
- wiedziałam, że bycie mamą to obowiązek, ale teraz mogłam się przekonać jak wielki to obowiązek - ile na prawdę nerwów i wysiłku to kosztuje
- jeszcze niedawno chciałam mieć dziecko, ale nie wiedziałam, że to jest tak wielka odpowiedzialność. Zmieniłam zdanie, bo nie wiem czy byłabym w stanie sobie poradzić. Uważam, że jest jeszcze dużo czasu na to żeby myśleć o dziecku.

Projekt "Gdy zostanę MAMĄ…" był realizowany w okresie od 09.10.2012 do 05.12.2012. Objął wszystkie wychowanki placówki w wieku od 15 do 20 roku życia.
Działania skierowane do adresatek projektu zostały podzielone na dwie części - teoretyczną i praktyczną.
TEORIA:
1. Ciąża - 9 odpowiedzialnych miesięcy - warsztat dotyczący właściwego postępowania w czasie ciąży.
2. Warsztaty z położną - najważniejsze informacje z zakresu opieki i pielęgnacji noworodka.
3. Warsztaty z psychologiem - emocje związane z ciążą i opieką nad małym dzieckiem.
4. Jak kochać, wychowywać i uczyć - modele postępowania z dzieckiem oparte na nauce i życiu Janusza Korczaka. W ramach zajęć wychowanki poznały sylwetkę autora i lekarza (zapoznały się z filmem Andrzeja Wajdy "Korczak"), wzięły udział w prelekcji dotyczącej praw dziecka i ich rozumienia.

PRAKTYKA:
Każda uczestniczka otrzymała pod opiekę specjalną lalkę. Przez trzy dni musiała opiekować się nią jak prawdziwym dzieckiem. Lalki wykorzystane w projekcie są odpowiednio programowane i dzięki specjalnej bransoletce, którą otrzymuje opiekun, reagują tylko na jego pomoc. Jedynie opiekun może lalkę uśpić, pocieszyć itp. Praca wychowanek z lalką trwała 24 godziny na dobę.
Tak zaplanowane działania miały na celu wyposażenie uczestniczek w kompetencje wychowawcze i rodzicielskie. Miały przygotować je do właściwego i odpowiedzialnego postępowania w czasie ciąży, a także wyposażyć je w wiedzę na temat psychiki kobiety i pielęgnacji noworodka. Jednocześnie projekt miał na celu przybliżyć wychowankom postać Janusza Korczaka oraz zapoznać je z prawami dziecka.
Przed rozpoczęciem działań związanych z projektem uczestniczki wypełniły ankiety ewaluacyjne, które z jednej strony pozwoliły na dokonanie precyzyjnego opisu grupy adresatek, z drugiej zaś miały na celu zbadać wiedzę dziewcząt na temat macierzyństwa (wyobrażenia, plany) oraz antykoncepcji i partnera.

Charakterystyka adresatek projektu:
W projekcie wzięły udział dziewczęta w wieku od 15 do 20 roku życia, pochodzących często z dysfunkcyjnych, rozbitych rodzin, w których nierzadko brakowało troski i miłości. 25 dziewcząt wychowywało się w licznych rodzinach, gdzie liczba członków w gospodarstwie domowym wynosiła od 3 do 7 osób. Dwie wychowanki w najbliższym środowisku rodzinnym wskazały kolejno na rodziny liczące dziewięciu i jedenastu członków. 92,5% wychowanek placówki to osoby pochodzące ze środowiska miejskiego, tylko dwie dziewczyny wywodzą się ze środowiska wiejskiego. Uczestniczki projektu to przede wszystkim uczennice szkół gimnazjalnych (44,3%) i zawodowych (52%), jedna wychowanka jest uczennicą piątej klasy szkoły podstawowej.
Dziewczęta często cechuje niedobór miłości, zainteresowania, ciepła, poświęconego czasu ze strony bliskich. Wszystkie z nich decyzją sądu odizolowane na co dzień od środowiska otwartego.

Spośród respondentek 74% nie ma aktualnie stałego partnera, pozostałe zaś deklarują bycie w trwałym związku.

Rezultaty projektu:
Badania przeprowadzone przed rozpoczęciem zadania unaoczniły twórcom projektu i wychowawcom placówki kilka istotnych faktów. Po pierwsze matki aż 18,5% dziewcząt urodziły pierwsze dziecko w wieku szesnastu i siedemnastu lat, zaś 26% z nich tuż po uzyskaniu pełnoletniości. Po drugie aż 26% wychowanek rozpoczęła współżycie między 13 a 15 rokiem życia, a 37% między 15 a 16 rokiem życia, ponad to 7,4% inicjację seksualną rozpoczęła przed 12 rokiem życia. Biorąc pod uwagę, iż jedynie 15% dziewcząt deklaruje, że stosuje antykoncepcję należy przypuszczać, że istnieje niezwykle duże prawdopodobieństwo powielenia przez wychowanki rodzinnego modelu.

Znaczący jest również fakt, że 19% wychowanek uznała, że antykoncepcja leży wyłącznie w interesie dziewczyny. Przed przystąpieniem do projektu aż 41% dziewcząt zadeklarowała chęć zostania matką już teraz.
Część teoretyczna projektu przebiegła sprawnie i zgodnie z planowanymi założeniami. Prowadzący zajęcia przedstawili cały program merytoryczny.

Praca z nieletnimi należała do wyjątkowych. Wdzięczne słuchaczki, zainteresowane tematem, pomoce przy projekcjach multimedialnych, a przede wszystkim posiadające wyjątkowo rozległą wiedzę w kwestiach poruszanej problematyki.
Dziewczęta były otwarte na osobiste dzielenie się doświadczeniami (w sprawie antykoncepcji, przebiegu ciąży mamy bądź siostry itp.), nie bojące się pytań intymnych (np. jaką pani stosuje antykoncepcję?), ale stawianych w sposób bardzo kulturalny.
W trakcie zajęć padło sporo deklaracji ze strony słuchaczek - nie zapalę papierosa, nie sięgnę po alkohol kiedy będę w ciąży. Były to reakcje spontaniczne, nie wymuszane, co świadczyło o doskonałym zrozumieniu celu warsztatów.
Dodatkowymi atutami prowadzonych warsztatów były filmy, zdjęcia, prezentacje multimedialne, a w czasie zajęć prowadzonych przez położną również lalki (fantomy), które posłużyły do demonstracji działań pielęgnacyjnych.

Część teoretyczna dobrze przygotowała dziewczęta do kolejnego - praktycznego - etapu, podczas którego każda z nich miała za zadanie przez 3 dni opiekować się specjalną lalką jak prawdziwym dzieckiem. By zadanie przebiegało w okolicznościach podobnych do rzeczywistych w placówce pojawiły się łóżeczka, ubranka i cały "sprzęt" niezbędny w opiece nad noworodkiem.

Do praktycznego etapu przystąpiło 29 wychowanek.
Po zakończeniu części praktycznej dziewczęta wypełniły ankietę ewaluacyjną oraz napisały w kilku zdaniach o swoich przemyśleniach na temat projektu według następującego klucza:
1. Ocena pomysłu pracy nad lalką.
2. Co sprawiało im przyjemność w pracy nad lalką.
3. Co denerwowało je w pracy nad lalką.
4. Co dał im projekt, jakie korzyści.

Analiza ankiet ewaluacyjnych pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że projekt spowodował odsunięcie myśli o macierzyństwie. Przed projektem chęć posiadania potomstwa już teraz deklarowało 41% uczestniczek, liczba ta zmniejszyła się do 29%.

Ten wniosek wzmacniają dodatkowo oceny opisowe projektu wykonane przez uczestniczki. Większość z nich stwierdza bowiem, że bycie matką jest trudne, ciężkie, wyczerpujące. W ich wypowiedziach powtarzają się zdania: nie dorosłam do roli matki, trzeba świadomie planować macierzyństwo, nie chcę jeszcze dziecka, to za duża odpowiedzialność, żeby być matką, bycie matką to mnóstwo obowiązków, do macierzyństwa potrzebny jest czas i stały partner, bo samotne wychowywanie dziecka nie jest kolorowe.

Projekt podniósł świadomość wychowanek dotyczącą stosowania antykoncepcji. Przed rozpoczęciem projektu aż 18,5% uczestniczek twierdziło, że jest ona wyłącznie sprawą dziewczyny. Po projekcie liczba ta zmniejszyła się do 7,4%. O 11% wzrosła też liczba dziewcząt, które wiedzą, iż stosunek przerywany nie jest skuteczną metodą zapobiegania ciąży (przed rozpoczęciem projektu 44% dziewcząt uważała, że skuteczność zapobiegania ciąży w tym przypadku zależy od doświadczenia partnera).

Niezwykle istotny jest wzrost świadomości dziewcząt w zakresie bezpiecznych zachowań w czasie ciąży. Choć przed projektem 22% uczestniczek dopuszczało możliwość palenia w czasie ciąży - uzależniając ilość wypalanych papierosów od zdrowia kobiety - to po projekcie już 78% z nich stwierdziło, że zdecydowanie nie istnieje bezpieczna liczba palonych papierosów, bez szkody dla rozwoju płodu. Również zmianie uległ ich pogląd na kwestię spożywania alkoholu. Po projekcie 96% z nich uznało, że w czasie ciąży nie można w ogóle spożywać alkoholu, podczas gdy przed przystąpieniem do niego aż 25% z nich dopuszczało cotygodniowo wypicie lampki wina.
Dojrzalszy i rozważniejszy stosunek do macierzyństwa wyraźnie widać w ocenach opisowych wykonanych przez uczestniczki. W swoich wypowiedziach podkreślają one takie rzeczy jak: odpowiedzialność, potrzeba stabilizacji, systematyczność w opiece nad dzieckiem i konieczność rezygnowania z różnych działań związana z dostosowaniem się do potrzeb dziecka. Zwracają na to uwagę wszystkie uczestniczki projektu, co pokazuje, że opieka nad lalką uświadomiła im, że macierzyństwo nie jest łatwym zadaniem, a co za tym idzie powinno być poparte poważną, życiową decyzją.

Aż 28 wychowanek biorących udział w projekcie stwierdziło, że projekt jest dobrym pomysłem. W swoich wypowiedziach dziewczęta zwracają uwagę przede wszystkim na fakt, iż współczesna młodzież żyje "chwilą" i nie jest świadoma konsekwencji swoich zachowań. Jak pisze jedna z respondentek młode dziewczyny często nie liczą się z konsekwencjami swoich "szalonych" zachowań, a przecież prawdziwe dziecko to już nie zabawka, którą można wyłączyć gdy zdenerwuje albo się znudzi. Zdecydowana większość dziewcząt podkreśla również, że projekt uświadomił im, iż wychowanie dziecka nie może spoczywać na barkach jednej osoby: samotne wychowywanie dziecka nie jest kolorowe, potrzebne jest wsparcie. Jedynie jedna wychowanka wypowiedziała się o projekcie w negatywny sposób określając go jako nudny.

Większość dziewcząt uznała, że najmniej kłopotliwe jest karmienie i przewijanie dziecka, co potwierdzają także dane pochodzące z raportów komputerowych monitorujących lalkę. Dziewczęta sprawnie opiekowały się "dziećmi" w kontekście czynności pielęgnacyjnych.

Opinie dziewcząt odnośnie najtrudniejszego elementu w opiece nad noworodkiem są podzielone. Po 30% uczestniczek uważa, że największym wyzwaniem dla nich były kolejno bezsenne noce, trudności w rozpoznawaniu przyczyny płaczu "dziecka" oraz samotna opieka nad "dzieckiem". Dla 10% wychowanek trudności sprawiała konieczność kontrolowania własnych zachowań.

Precyzyjnej oceny dotyczącej opieki dziewcząt nad lalkami można dokonać w oparciu o komputerowe dane. Praca z lalką była bowiem non stop monitorowana. Uzyskany wydruk pozwala zmierzyć m.in. jak długo lalka czekała na reakcję opiekunki, czy lalka była przewinięta, nakarmiona, czy wychowanka prawidłowo trzymała główkę, nawet czy okazywała ciepło i troskę. Komputer sumuje oceny dotyczące poszczególnych czynności i zachowań wystawiając ocenę łączną.

Maksymalna (100%) nota została uzyskana przez 9 wychowanek. Dziewcząt opiekujących się "dzieckiem", które osiągnęły ocenę powyżej 90% jest 12, powyżej 80% - 2, ocenę powyżej 70% uzyskała 1 z nich. Również jedna z uczestniczek uzyskała notę 54%. Należy podkreślić, że w zadaniu nie było żadnej oceny zerowej, co oznacza, że wychowanki nie dopuściły się żadnych zaniedbań. Dwie wychowanki w ogóle nie zdecydowały się na opiekę nad "dzieckiem", za to dwie postanowiły spróbować swoich sił w opiece nad bliźniętami. Ich wynik jest bardzo zadowalający, albowiem średnia ocena w obu sytuacjach wynosi ponad 95%.

Średnia ocena pracy wychowanek na podstawie zestawienia komputerowego wyniosła 94%. Pomimo, iż dziewczęta uczestniczące w zadaniu nie wyniosły ze swoich rodzin i otoczenia prawidłowych wzorców, często przez swoich najbliższych były traktowane źle - doznawały przemocy i upokorzeń, nie zaznawały ciepła i troski - bardzo dobrze zdały egzamin z opieki nad "dzieckiem".

Realizacja projektu pozwoliła na poznanie ich od nowej, nieznanej strony - wydobyła z nich pokłady ciepła i troskliwości. Pokazała, że dziewczęta potrafią być sumienne i uważne (zwracanie uwagi na różne rodzaje płaczu), potrafią uwzględniać potrzeby drugiej osoby (konieczność rezygnacji czy przełożenia niektórych zadań na później ze względu na potrzeby "dziecka").

Projekt pozwolił na wprowadzenie wiedzy zdobytej w ramach części teoretycznej do praktyki. Wychowanki musiały m.in. pamiętać, żeby "odbić" dziecko po karmieniu, żeby prawidłowo trzymać główkę.

Przekonały się także, chociaż pod ich opieką była tylko lalka, że dziecko nie jest zabawką, że macierzyństwo wymaga wielu trudów i poświęceń. Dowiedziały się na własnej skórze, że bycie dobrą matką jest poważnym i niełatwym zdaniem, że wiąże się z rezygnacją z części swoich przyzwyczajeń i potrzeb.

Odnosząc się do celów postawionych przed rozpoczęciem realizacji projektu należy stwierdzić, że zostały one zrealizowane. Dziewczęta, dzięki uczestnictwu w zadaniu, bezpośrednio odczuły trudy (nocne wstawanie, schematyczność wykonywanych czynności, długotrwały, trudny do rozszyfrowania płacz noworodka) oraz radości (uśmiechy "dziecka", posiadanie kogoś bliskiego, możliwość przebierania go, aranżowania pokoju) związane z macierzyństwem. Większość z nich, po odbyciu projektu, stoi na stanowisku, że macierzyństwo powinno być przemyślaną decyzją, na którą one nie są jeszcze przygotowane.

Projekt jest szansą na to, by jego uczestniczki rozważniej podeszły do swoich zachowań i podejmując współżycie odpowiedzialnie zabezpieczały się przed ciążą, dając sobie szansę na świadomą decyzję o posiadaniu potomstwa.

***